CO2 Tam Boşaltma Testi
Karbondioksit gazı kokusuz, renksiz, yalıtkan, korozif olmayan, kimyasal bir bileşim olmaması ile beraber doğada hazır halde bulunur. CO2 gazı yangın söndürme sistemlerinde kullanılabilecek çevreye zararsız ve artık bırakmayan bir gazdır. Birincil etki olarak oksijen ile yanıcı maddenin temasının kesilmesi (boğma etkisi), ikincil etki olarak ise soğutma etkisi ile yangını söndürür.
CO2 havadan %50 daha ağır bir gazdır. Dolayısıyla ortama boşalan CO2 gazı havadan daha yoğun olduğundan alt katmanlara kadar etki eder. Ancak tüm katmanlarda istenilen tasarım konsantrasyonu değeri ve süresi, NFPA12 gereğince yeterli seviye olup olmadığı CO2 Tam Boşaltma Testi ile belirlenmelidir. NFPA 12’de, CO2 Gazlı Söndürme Sistemleri için Tam Boşaltma Testlerinin yapılması zorunlu tutulmuştur. İlgili maddeler aşağıda verilmiştir. Bu test, tasarlanan sistemin amaçlanan şekilde çalışmasını sağlamak ve CO2 tasarım konsantrasyonunun gerekli sürede meydana gelmesini ve korunmasını sağlamak için yapılır. Bu testler, tasarımda kullanılan konsantrasyona, ne kadar sürede ulaşıldığı, ne kadar üzerine çıkıldığı, istenilen konsantrasyonun ne kadar süre ile sağlanabildiğini ölçer. Sistemin sağlıklı çalışması açısından oldukça önemlidir. Teoride CO2 Gazlı Söndürme Sistemi için ön görülen unsurlar (Havalandırma, Kapatılmayan Açıklıklar, Sıcaklık, Konsantrasyon vb.) dikkate alınarak hesaplar yapılsa da pratikte yapılan gerçek zamanlı boşaltma testi birincil öneme sahiptir.
CO2 Gazlı Söndürme Sistemi ile korunan bir mahalde, efektif bir yangın korunumu sağlanabilinmesi için; sistem tasarımı, kurulumu, testleri, denetimi ve bakımı konuları; A.B.D. Ulusal Yangından Korunma kurulunun, 2018 baskısı Karbondioksit Söndürme Sistemleri Standardına (NFPA 12: Standard on Carbon Dioxide Extinguishing Systems, 2018 Edition) göre yapılmalıdır.
- CO2 Tam Boşaltma Testi aşağıdaki koşulları sağlayabilmelidir:
- Gerekli tasarım konsantrasyonuna, istenilen sürede NFPA12 gereğince ulaşılmalıdır.
- Tasarım konsantrasyon seviyelerinin ne kadar üzerine çıkıldığı ve ne kadar süre boyunca seviyenin korunduğu (20 dakika) belirlenmelidir.Konsantrasyon seviyelerine ulaşma ve koruma kabiliyeti KESİNLİKLE test edilen mahalin yapısına (sıkılık) ve sızdırmazlık ile ilgili alınan önlemlere bağlıdır. Sızdırmazlık düşük seviyelerde tutulur ise yüksek performans elde edilir.
- CO2 Tam Boşaltma Testi yapılmadan önce “Oda Sızdırmazlık Testi (Room Integrity Test)” yapılmalıdır. Bu test muhtemel sızıntı noktalarını belirlemeye yardımcı olacaktır. Oda Sızdırmazlık Testi ve CO2 Tam Boşaltma Testi; birbirinin alternatifi olmayan birbirini tamamlayan kabul testleridir.
- CO2 sistemlerinin kabul testleri konusunda deneyimli, bilgili ve yetkili ekipler tarafından yapılmalıdır.
Test sadece uygun şekilde yapılmakla kalmamalı, aynı zamanda uygun şekilde belgelendirilmelidir. Belgelendirme, teste tanıklık etmeyen sigorta firmaları, kontrolör vb. yetkililerin sistemin yeterli koruma sağlandığına dair güven duymalarını sağlar. Testin yaptırılmaması ve belgelendirilmemesi durumunda; sigorta kuruluşları olası yangın kazalarında meydana gelecek maddi hasarı, ödenecek bedeli, sigorta değeri tazminatı ödememe hakkı doğmaktadır. Bu durum işveren açısından maliyeti yüksek bir zarara neden olur.
Standartlara, kodlara uygun olarak yeterli performans değerleri elde edilen ve testlerden başarıyla geçen odalar sertifika ile belgelendirilir. Uygunsuzluk tespit edilmesi, testin başarısız olması durumunda alınması gereken tedbirler, çözüm önerileri, sonuçlar raporlanır.